André Platteel zet zich met Stichting Biography Foundation al jaren in voor jongeren die dreigen af te glijden naar de zware criminaliteit. Straffen en opsluiten? Hij gelooft er niet in. Inmiddels zijn zestig jonge mensen opgeleid om de groep te bereiken die voor hulpverleners vaak ongrijpbaar is. Wat uitmaakt: de zestig hebben soms ook zelf een crimineel verleden.
Platteel groeide op in een arme wijk met veel geweld. Zijn ooms waren niet bepaald lieverdjes. Hij zag hoe desastreus de uitwerking was op zijn neven en nichten. ‘Kinderen in die situatie denken al jong dat ze het niet waard zijn. Ze halen alles uit de kast om hun bestaan zeker te stellen. Raken teleurgesteld en gehard. Glijden af als niemand ze vasthoudt. En worden uiteindelijk alleen nog als probleem gezien.’
Kaoutar
Eindelijk weet ik dat ik mag bestaan
‘Toen ik een jaar gevangenisstraf kreeg, zakte de bodem onder me weg. Ik dacht: dit was het dan. Elke dag zat ik opgesloten in de stilte, met mijn eigen gedachten. Ik vroeg me af: hoe kan het dat ik keer op keer de verkeerde keuzes maak – diefstal, inbraak, drugssmokkel?
In gedachten zag ik mezelf als meisje van 14 weggaan van huis om er nooit meer terug te komen. Ik voelde de straffen en klappen in die tijd. Ik kon mijn moeder horen schreeuwen: ‘Jij had nóóit geboren moeten worden. Je bent een schande, een mislukkeling!’ En ineens begreep ik het: elke dag liepen die woorden met mij mee. Ik gedroeg me alsof ik het leven niet waard was, geen bestaansrecht had. Ik werd me ineens enorm bewust van mijn eigen gedachten en mogelijkheden.
Nu ben ik voor anderen degene die ik zelf vroeger zo nodig had. Als credible messenger inspireer ik jonge mensen om op het goede spoor te blijven. Ik weet wat ze doormaken, dankzij mijn eigen shit. Hen helpen, dat is het mooiste wat er is. Het maakt me dankbaar en trots. Ik heb de reden van mijn bestaan gevonden.’
Taal van de straat
Het reguliere jongerenwerk weet deze groep moeilijk te bereiken. Maar er zijn ook mensen die het wél lukt, zag Platteel. ‘Ze zaten bijvoorbeeld zelf ooit in de criminaliteit, maar wisten aan hun situatie te ontsnappen. Juist zij zien het wanneer iemand in de buurt dreigt af te glijden. Ze kennen vaak de familie, spreken de taal van de straat en nemen zo’n jongere onder hun hoede.’ Hij liet onderzoeken wat het verschil maakte. ‘Er kwamen allerlei kenmerken uit waaraan het jongerenwerk niet kan voldoen. Altijd bereikbaar zijn bijvoorbeeld. En jezelf opstellen als broer of vader.’
Doodlopend pad
Met die inzichten ontwikkelde Platteel een opleiding voor ervaringsdeskundigen die andere jongeren kunnen behoeden voor een doodlopend pad. Deze zogeheten credible messengers leren destructieve patronen en triggers herkennen bij jongeren. Hoe zij met hen een vertrouwensband kunnen opbouwen, terwijl diepe teleurstellingen hun leven hebben beschadigd. Hoe je al je kennis van formele en informele netwerken in de wijk kunt aanwenden om de jongeren te benaderen en te helpen. En hoe je hun talenten herkent en tot bloei kunt brengen
Zestig mensen opgeleid
Inmiddels zijn er zestig credible messengers opgeleid. Samen vormen zij het netwerk Adamas. Er wordt nauw samengewerkt met Actiecentrum Veiligheid en Zorg van de gemeente Amsterdam. Het zijn de jeugd- en forensische instellingen die vaak een beroep doen op het netwerk. Maar ook bezorgde familieleden en scholen waar wapenbezit en geweld voorkomen.
Ongekend verschil
Platteel ziet elke dag wat stabiliteit, geborgenheid en vertrouwen in het leven van de jongeren doet. De homebase met zijn sport-, kook- en geluidsstudio’s speelt daarbij een belangrijke rol. ‘Door creatief met de jongeren bezig te zijn, krijgen we veel informatie over hun leefwereld en over wat er speelt. Gisteren bijvoorbeeld hoorde ik een van de jongens een rap maken over hoe de straat hem gevangenhoudt. Hartverscheurend. Het was een schreeuw om hulp die anders niet gehoord zou worden. Ik vroeg aan hem: als je er een couplet aan zou toevoegen over waar je over vijf jaar staat, wat zou dat dan vertellen? Zo’n kleine beweging kan een ongekend verschil maken.’
