Bij het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen staat het mijnverleden letterlijk en figuurlijk in de etalage. In een monumentaal warenhuis uit de jaren ‘40, ontstaan met de welvaart die de steenkoolindustrie bracht, opende op 1 mei 2022 een gloednieuw museum. Het neemt bezoekers mee naar het veelzijdige mijnverleden van ons land.
Het Nederlands Mijnmuseum was sinds 2005 gevestigd in een van de twee nog overgebleven schachtgebouwen, ‘achter het spoor’ in Heerlen. De plek was voor de voormalige ‘koempels’ die de steenkool naar boven haalden een heilige plaats. Maar als locatie voor een museum was de plek minder geschikt. In 2022 is het mijnmuseum verhuisd naar een voormalig mijnwerkerswarenhuis in het centrum van de stad. Dioraphte droeg bij aan de vaste tentoonstelling van het museum. Deze bijdrage heeft te maken met de relevantie van de mijnbouw, die in Zuid-Limburg een bijzonder stuk geschiedenis vertegenwoordigt. Deze historie is ook voor de rest van Nederland van belang, nu levende herinneringen steeds meer geschiedenis worden.
Verhalen van vroeger bewaren voor de toekomst
‘Veel verhalen over de mijnbouw in Zuid-Limburg leven nog in de hoofden van degenen die het hebben meegemaakt. Het Nederlands Mijnmuseum wil voorkomen dat de verhalen voorgoed verloren gaan als deze mensen overlijden. De verhalen van de koempels – de Limburgse term voor de mannen die ondergronds gingen – en die van hun familieleden. De sociale verbanden die er waren, de rol van de kerk, de verenigingen, het onderwijs… Door het venster op dit mijnverleden van Nederland te openen, ervaren ook toekomstige generaties wat hier gebeurd is. Vanuit dit inzicht kunnen we het heden begrijpen én samen bouwen aan een nieuwe toekomst.’
Egid van Houtem, directeur-bestuurder Nederlands Mijnmuseum
Lang was steenkool letterlijk en figuurlijk de essentiële brandstof voor de Nederlandse economie. De mijnbouw was de motor van de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog, met Zuid-Limburg als hofleverancier van het ‘zwarte goud’. Maar halverwege de jaren ‘60 werd het aardgas uit Slochteren een goedkoper alternatief. Vanaf 1966 zijn in slechts een paar jaar tijd alle Nederlandse mijnen stilgelegd en ontmanteld. Met het verdwijnen van het materiële erfgoed, verdween ook veel van het immateriële erfgoed van de regio. En zo kan het gebeuren dat weinig mensen het verhaal van de Mijnstreek kennen.
Internationale design award-nominatie
Het Nederlands Mijnmuseum houdt dit verhaal levend. Dat gebeurt in het nieuwe gebouw in een eigentijdse presentatie op vier verdiepingen, elk met een eigen thema. Het mijnverleden krijgt er letterlijk kleur: van het zwart van een gebied waar alles en iedereen draaide om steenkoolwinning, tot het goud van de relatieve welvaart die dat de Mijnstreek opleverde. De nieuwe presentatie zorgde in 2022 meteen voor een nominatie voor een prijs van de Society of British & International Interior Design (categorie Publieke Ruimte). Het museum verwacht de komende jaren op de nieuwe locatie een verdubbeling van het aantal bezoekers naar 20.000 per jaar.
