In 2000 startte neuroloog Philip Scheltens met Alzheimercentrum Amsterdam. Inmiddels is het wereldwijd een van de vooraanstaande centra voor wetenschappelijk onderzoek én patiëntenzorg. Al snel na de start raakte Dioraphte betrokken. Wiesje van der Flier, wetenschappelijk directeur van het centrum, vertelt over de meerwaarde van twintig jaar intensieve samenwerking.
Wiesje van der Flier begon kort na de start bij Alzheimercentrum Amsterdam, onderdeel van Amsterdam UMC. Het is een van de vijf centra in Nederland en met ongeveer 100 fte het grootste. Dioraphte is twintig jaar lang een belangrijke partner geweest, vertelt ze: ‘In 2022 hebben we de laatste toekenning ontvangen. We hebben onze langdurige samenwerkingsrelatie dat jaar samen geëvalueerd. Voor de opzet én doorontwikkeling van ons centrum is de bijdrage van Dioraphte onmisbaar geweest. Door de korte doorlooptijd voor projectaanvragen en de vertrouwensrelatie konden we steeds snel schakelen en voorop blijven lopen.’
‘Dioraphte heeft bijgedragen aan het tweelingonderzoek. Inmiddels volgen we honderd cognitief gezonde eeneiige tweelingparen al zeven jaar. Dit heeft geleid tot sterke publicaties, vervolgsubsidies en onderzoek naar alzheimer-bloedbiomarkers.’
Anouk den Braber, onderzoeker Alzheimercentrum Amsterdam
Giften als vliegwiel
Zeker voor innovatief onderzoek is het cruciaal om meteen te kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen, licht Van der Flier toe. ‘Bij een nieuwe onderzoekslijn weet je niet óf en hoe snel je tot resultaat komt. Ook dat hoort bij onderzoek. Dioraphte begrijpt dit heel goed en durft risico’s aan.’ De giften hebben vaak als vliegwiel gewerkt, vervolgt ze. ‘We konden lijnen opzetten of verstevigen, de eerste resultaten laten zien, en daarmee onze kans op nieuwe samenwerkingen en subsidies sterk vergroten.’ De onderzoeksgroep van het centrum floreert daardoor. Veel jonge onderzoekers krijgen er de kans om als promovendus en postdoc stappen te zetten als wetenschapper.
De start: een database
De eerste bijdragen van Dioraphte in 2003 en 2005 waren bedoeld voor een database. Deze bevat inmiddels bijna 8.000 patiënten die toestemming gaven om hun medische gegevens te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek. Samen vormen zij het Amsterdam Dementia Cohort (ADC), dat wereldwijd grote bekendheid heeft in het veld. Onderzoeksgroepen uit andere landen komen speciaal naar Amsterdam om te leren hoe je zo’n database opzet. Door de infrastructuur van dementieonderzoek te helpen opbouwen, maakt Dioraphte de kennis van morgen mede mogelijk.
Alzheimercentrum Amsterdam staat intussen middenin de maatschappij. Van der Flier: ‘Via onze website www.alzheimercentrum.nl informeren we over de resultaten van ons onderzoek. We organiseren patiëntendagen en webinars, en hebben een eigen podcast: Hersenhelden. Wetenschappelijk onderzoek is cruciaal, maar het gaat ons ook om een brede maatschappelijke bewustwording.’ Uiteindelijk dient het allemaal één doel: dementie bespreekbaar en behandelbaar maken en uiteindelijk genezen. ‘Het is een ambitieus doel. Onze visie is dat je echte vooruitgang realiseert door wetenschappelijk onderzoek aan patiëntenzorg te koppelen. Zoals bij ons gebeurt.’
Wetenschap direct toepassen
Alzheimercentrum Amsterdam heeft veel gedaan voor het ontwikkelen van nieuwe diagnostische technieken, zoals biomarkers in hersenvocht. Of bijvoorbeeld een innovatieve vragenlijst om het dagelijks functioneren van mensen met dementie te meten. Van der Flier: ‘Jaarlijks behandelen we vele patiënten uit heel Nederland, vooral mensen bij wie de ziekte op jonge leeftijd begint. Vanuit ons wetenschappelijk onderzoek kunnen we nieuwe inzichten direct toepassen in de praktijk. Zo leveren wij continu de beste zorg. Ook hieraan heeft Dioraphte een onmisbare bijdrage geleverd.’
‘Ik had de interesse van de onderzoekers gewekt omdat ik op hoge leeftijd nog zo helder van geest ben. Ik schijn een gen te hebben dat alzheimer voorkómt. Het zou toch fantastisch zijn als er op basis van mijn hersens een medicijn komt tegen alzheimer!’
Theo, deelnemer aan het 100plus-onderzoek
20 jaar samenwerken aan dementieonderzoek
- 29 projecten gefinancierd
- 4,9 miljoen euro gedoneerd
- 5 jonge onderzoekers gepromoveerd
- 5 postdocs de kans geboden hun carrière te starten
- >40 publicaties mogelijk helpen maken
